< Terug naar overzicht

Het ganzenbord

Het gezelschapsspel als symbool van het leven.

 

ganzenbordspel

 

 

Gezelschapsspelletjes zorgen voor spannende avonden in huiskamers en spelclubs. Vandaag zijn er veel verschillende bordspelen. Vooral het ganzenbord is een klassieker. Het spel groeide uit tot het gezinsspel bij uitstek.

Bordspelen uit de eerste helft van de 20e eeuw zijn vaak prachtig vormgegeven. Ze zijn een getuige van de tijd waarin ze worden gemaakt. Thema’s zoals vreemde landen, sport, oorlog, de verovering van de ruimte en de technologische vooruitgang vormen inspiratie voor het grafisch ontwerp. Gezelschapsspelen brengen een onbekende en verre wereld naar de huiskamers.

 


Een portie goed geluk

Het ganzenbord en paardenspel zijn populaire geluksspelen. In een geluksspel bepalen de dobbelstenen het spel. Door de eenvoudige regels zijn dit al heel lang populaire spelletjes waaraan de hele familie, ‘van 7 tot 77’ of van ‘9 tot 99’, kan deelnemen. Vandaag worden ze vooral als kinderspeelgoed verkocht.

Hoewel hedendaagse spelmakers bijzonder creatief en vindingrijk zijn, zijn recente geluksspelen nog vaak gebaseerd op de klassieke spelregels van het ganzenbord. Bij een rage, een populaire film of televisiereeks, wordt er vaak een speciale editie van het ganzenbord uitgebracht. Populaire figuren zoals Mickey Mouse vervangen de ganzen. Er worden ook versies op de markt gebracht om op een spelconsole te spelen.

Symboliek in het ganzenbord

Ganzenbord wordt gespeeld met pionnen, dobbelstenen en een spelbord. Winnen, daar gaat het om! Dat doe je door zo snel mogelijk het laatste vakje te bereiken. Het spelbord telt 63 vakjes. Onderweg wordt je beloond, maar ligt er ook gevaar op de loer. Op die manier is het ganzenbord een symbolische voorstelling van de levensloop. De gans heeft ook in klassieke sprookjes, kinderliedjes en andere spelletjes als ‘zielendrager’ een grote symbolische betekenis.

De cijfers zijn niet toevallig gekozen. De magische cijfers 7 en 9 hebben een bijzondere waarde. Het product van deze cijfers is 63, het aantal vakjes op het ganzenbord. Beide getallen zijn gelukscijfers. De traditionele spiraalvorm van het spel verwijst naar oneindigheid. De brug, de herberg, de bron, het doolhof of de gevangenis betekenen gevaar, verwarring en verderf. Het zijn hindernissen op weg naar de eindmeet.

 

Een oud spel met veel varianten

Het oudste gekende ganzenbord dateert uit de 17e eeuw, maar het spel is zeker al ouder. In de 18e eeuw verschijnen de eerste varianten. En ook bij de groei van de spelindustrie in de 20e eeuw ontstaan er veel versies van het ganzenbord. De varianten zijn vooral esthetisch en thematisch. De spelregels blijven, op enkele uitzonderingen na, hetzelfde.  

De varianten zijn vaak geïnspireerd op moderne technieken en de onbekende wereld:

  • Bij Die Hochtouristen zijn de pionnen bergbeklimmers en staat het spelbord verticaal.
  • Strategic Rallye en Rallye Monte Carlo zijn ganzenborden waarbij de auto centraal staat. Het parcours is een autoweg met hindernissen. De term ‘rally’ is een courante naam voor deze bordspelen. Niet alleen de auto inspireert, ook de trein en het vliegtuig. Strategic Rallye wordt in 1939 op de markt gebracht door de Belgische spelmaker Aerts.
  • In Big House zijn de spelers ontsnapte gevangenen. Het spel van de Belgische speelgoedmaker Edmond Charlier wordt echter verboden omdat het als immoreel werd beschouwd. Van 1942 tot eind de jaren 1950 produceert zijn fabriek ‘Marbel’ heel wat spelletjes. Dit zijn de hoogdagen van de Belgische bordspelfabrikanten. De spellen worden in toonaangevende Parijse winkels zoals Le Bon Marché of Galeries Lafayette hoog aangeprezen. Enkele spellen van kleine Belgische fabrikanten verkopen in die periode zelfs beter in Frankrijk dan in België. 

benieuwd naar meer #Speelgoed ? bekijk alles

Meer weten over de collectie?

BEZOEK STUDIO ALIJN

Kenniscentrum over het erfgoed van het dagelijks leven

Studio Alijn is te bezoeken na afspraak tijdens weekdagen
van 10:00 tot 17:00 via studio@huisvanalijn.be of
T 09 235 38 00. 

Adres Studio Alijn
Kraanlei 69, 9000 Gent

img_8374_web_c_michiel_devijver_666a0a26dcbd26b80e6ed14b26532644

Blijf op de hoogte

Volg het nieuws en de verhalen van het Huis van Alijn.

Schrijf je in op de nieuwsbrief