Zalig kerstfeest en gelukkig nieuwjaar, Symboliek op nieuwjaarskaarten

Zalig kerstfeest en gelukkig nieuwjaar, in de 20e eeuw wordt dit een geijkte formule op wenskaarten voor de eindejaarsfeesten. De start van een nieuw jaar nodigt uit om kennissen, vrienden en familieleden wensen over te brengen. Hoewel we vandaag onze wensen vaak digitaal en via social media versturen, blijven kerst- en nieuwjaarskaarten populair. Aanvankelijk is vooral Kerstmis de gelegenheid om elkaar een Zalig kerstfeest te wensen. Een kerstkaart is tot midden 20e eeuw populairder dan een nieuwjaarskaart.

Het versturen van postkaarten voor Kerstmis en Nieuwjaar gaat terug tot de tweede helft van de 19e eeuw. Goedkopere druktechnieken voor kleurenkaarten en een voordeliger postzegeltarief stimuleren het versturen van wensen. De postkaarten zijn dan nog enkelzijdig. Dubbele postkaarten vinden we terug vanaf de tweede helft van de 20e eeuw. Voorgedrukte wensen of slagzinnen vinden we tot het interbellum vooral in het Frans terug. Vroeger en vandaag wensen we elkaar veel geluk, liefde, hoop en vooral een goede gezondheid.

Op kerstkaarten zijn vaak religieuze taferelen afgebeeld. De kerststal, Jezus in een kribbe of de drie koningen, een kerstboom of de kerstman sieren deze kaartjes. Met Nieuwjaar wensen we elkaar het allerbeste voor het nieuwe jaar. Op de postkaartjes staan gelukssymbolen zoals het klavertje vier, hoefijzers en kabouters. Een varkentje staat symbool voor welstand en overvloed. De gelukwensen worden zo visueel voorgesteld. Ook letterlijk het nieuw jaar inluiden wordt voorgesteld op postkaarten in de vroege 20e eeuw. Ook het feestgebeuren met knallende champagneflessen, volle wijnglazen en een klok op 12 uur staan er op afgebeeld.

Vandaag zijn kabouters of een varkentje eerder uitzonderlijk op een nieuwjaarskaart. Een klavertje vier komt wel nog voor in het grote assortiment wenskaarten. Sommige traditionele symbolen zijn tot op vandaag klassiekers die de eindejaarsperiode kleuren, zoals een takje hulst, paddenstoelen of de kerstman. Het zijn symbolen voor geluk, bescherming en voorspoed. Hulst staat als wintergroene plant symbool voor het eeuwig leven en beschermt tegen onheil. De traditionele paddenstoelen als kerstversiering zijn vliegenzwammen. Deze rode paddenstoel met witte stippen is zeer giftig en staat symbool voor kracht en moed. We zien ze niet alleen op wenskaarten, maar ook in de kerstboom en op de klassieke kersttaart, de kerststronk.

De wenskaarten illustreren de evolutie van de eindejaarsfeesten. Tot midden 20e eeuw wordt vooral Kerstmis gevierd, waarbij de middernachtmis het hoogtepunt is. Geleidelijk wint het nieuwjaarsfeest aan belang, waarbij de familie samen taart eet. De nieuwjaarsbrief is de kers op de taart. Niet alleen nieuwjaarsdag wordt gevierd, het feest start late 20e eeuw met het afscheid nemen van het oude jaar waarbij op middernacht getoast wordt op het nieuwe jaar! Het is voor velen een lange nacht. Santé!