Poppen- en figurentheater

Het poppen- en figurentheater is geen nieuw fenomeen. Al eeuwenlang worden er overal ter wereld poppen gemaakt en bespeeld. Maar wat maakt deze kunstvorm zo bijzonder? Hoe komt een voorstelling tot stand? En waarom is het waardevol om dit erfgoed te bewaren?

Poppen en figuren in de hoofdrol

In deze theatervorm nemen poppen en figuren je mee naar een wondere wereld waarin alles mogelijk is. Het zijn geen levende acteurs die de hoofdrol vertolken. Poppen, figuren en objecten, levenloze dingen, staan in het middelpunt van de belangstelling. Die dingen komen tot leven door de handen en stemmen van de poppenspeler. Het creëert een bijzondere magie. Poppen kunnen immers dingen die een gewone acteur niet kan. Door de lucht vliegen, een onthoofding of een gebouw dat plots de lucht in gaat: in het poppen- en figurentheater is alles mogelijk. Het publiek gaat mee in de fantasie. Als toeschouwer ben je bereid om even te vergeten dat er echte mensen nodig zijn om dit alles te laten gebeuren.

De poppenspeler

De mensen achter de poppen zijn cruciaal. Dankzij hun grote technische vaardigheid slagen poppenspelers erin om het publiek te laten geloven in hun fantasie. Poppenspelers leren het vak op verschillende manieren. Binnen het deeltijds kunstonderwijs worden regelmatig cursussen georganiseerd, maar een professionele opleiding is er in Vlaanderen nooit geweest. Sommigen volgen daarom een opleiding in het buitenland. In de praktijk gebeurt de overdracht van kennis en speltechnieken vooral tijdens het spelen zelf. Beginners worden ingewijd in de geheimen van het spel door ervaren spelers. Met veel vallen en opstaan ontdekken ze de verschillende technieken en leren ze voor een publiek spelen.

Achter de schermen

Lang voor de poppen op scène verschijnen, is er al veel werk verzet achter de schermen. Poppen- en figurentheaters werken voor elk speelseizoen een nieuw en gevarieerd programma uit. De aanpak verschilt van gezelschap tot gezelschap en hangt af van hun creativiteit, inspiratie en artistieke visie. Ze vertrekken van een bestaand verhaal, een tekst of kiezen een thema dat hen nauw aan het hart ligt.

Wanneer het idee vorm krijgt, gaan kunstenaars en vaklui aan het werk om de juiste sfeer te scheppen. Er wordt getekend, geschilderd en gebeeldhouwd. De decorbouwer gaat aan de slag met schetsen en ontwerpen. Scenario’s en draaiboeken worden nauwgezet uitgewerkt.

Het maken van poppen is complex. In hun uiterlijk en in hun bewegingen moeten de specifieke karaktertrekken, emoties en gedachten van het personage af te lezen zijn. Net zoals bij de decors is er eerst een ontwerp. De spelers kiezen samen met de poppenmaker de materialen. Ze laten zich inspireren door het verhaal en de gewenste uitstraling van het personage. Ook de speltechniek bepaalt mee de keuze van het materiaal.

Erfgoed?

Wat gebeurt er met poppen en figuren die niet meer gebruikt worden? Kunnen ze ons een verhaal vertellen zonder dat ze op scène staan?

Als museum proberen we in de eerste plaats figuren, decors, ontwerpen en het talrijke beeldmateriaal van voorstellingen zorgvuldig te bewaren en te delen met het publiek. Zo kunnen we de geschiedenis en de evoluties van het poppen- en figurentheater onderzoeken en duiden. Poppenspel weerspiegelt veranderende opvattingen over het opvoeden van kinderen, over normen en waarden of over hoe we onze vrije tijd beleven.

Naast de fysieke collectiestukken is er ook een immaterieel luik aan dit erfgoed. Spel- en maaktechnieken, vaak doorgegeven van generatie op generatie, zitten in de hoofden van makers en spelers. Deze technieken en vaardigheden evolueren voortdurend en zijn moeilijk te vatten tussen de muren van een museum. Toch proberen we door samenwerking met betrokken spelers en makers enkele van die immateriële aspecten te documenteren.

Het is met een blik op de toekomst dat we dit erfgoed bewaren. Laat het jonge spelers warm maken en het publiek inspireren om te ontdekken wat er nog allemaal leeft.