25 jaar geleden zwaaien de laatste Belgische dienstplichtigen af. Het opschorten van de dienstplicht in 1993 is een beslissing met grote impact. Voortaan moeten jonge mannen geen rekening meer houden met een maandenlange legerdienst. Voor voorgaande generaties jongelui vormt de legerdienst een periode in dienst van het vaderland en de gemeenschap.
Op 8 januari 1993 wordt de dienstplicht opgeschort door minister van Defensie Leo Delcroix (CVP). De militiewet van 31 december 1992 verschijnt op 8 januari 1993 in het Belgisch Staatsblad en voegt een artikel 1bis toe: “Deze wet is van toepassing op de dienstplichtigen van de lichting 1993 en van de daaraan voorafgaande lichtingen”. De dienstplicht wordt dus niet afgeschaft, het volstaat om het artikel 1bis te schrappen om de legerdienst terug in te voeren. De Koude Oorlog ligt immers nog vers in het geheugen. België is één van de eerste landen binnen de NAVO om de dienstplicht op te schorten en over te gaan tot een beroepsleger. Vredeshandhaving, humanitaire taken en crisisbeheersing komen vanaf dan meer en meer op de voorgrond.
Voer voor discussie
Discussies over het opheffen of behouden van de dienstplicht laaiden al een tijd hoog op. Vanaf eind jaren 1970 wordt het draagvlak voor dienstplicht bij de Belgische bevolking gestaag kleiner. Legerdienst wordt door veel jongeren gezien als een zinloos en verloren jaar, zeker op financieel vlak. Sommige jongemannen die in het leger moeten, voelen zich gediscrimineerd tegenover zij die vrijgesteld zijn. Organisaties die de belangen van dienstplichtigen behartigen, voeren hierrond campagnes. “De helft dient, de helft verdient” is het thema van de Week van de soldaat (MILAC) in de jaren 1980.
Collectie KADOC-KU Leuven. Archief MILAC
Tijdens de laatste jaren van de Koude Oorlog ontstaat binnen de Belgische politiek een groeiende oppositie tegenover de NAVO-strategie waarin nucleaire bewapening aan belang wint. In oktober 1983 demonstreren 400.000 mensen in Brussel tegen de installatie van kernraketten op Belgische bodem. Het is de grootste betoging uit de Belgische geschiedenis. Dit beïnvloedt de algemene kijk op de dienstplicht, die deel uitmaakt van de NAVO-strategie. Velen vragen zich af welk nut een milicien nog heeft als steeds vaker hoogtechnologische vernietigingswapens worden ingezet.
De laatste miliciens
Na de val van de Berlijnse muur en het einde van de Koude Oorlog raakt alles begin jaren 1990 in een stroomversnelling. De afschaffing van de dienstplicht en het vormen van een beroepsleger komen bovenaan de politieke agenda. België trekt stapsgewijs de Belgische strijdkrachten uit Duitsland terug en ook in de Belgische kazernes passeren de laatste miliciens. Voor hen verlopen de laatste jaren van de dienstplicht in een speciale sfeer. De dienstplicht is een eindig verhaal, maar toch moet die nog vervuld worden. Er heerst veel onduidelijkheid. Eind februari 1995 zwaaien de allerlaatste miliciens af.
Oproep
Het Huis van Alijn lanceerde eind februari een oproep naar foto’s, souvenirs en verhalen over de legerdienst tijdens de laatste jaren van de dienstplicht om op te nemen in de digitale collectie. We kregen al heel wat reacties. Helaas zijn we door de coronamaatregelen momenteel niet in de mogelijkheid het materiaal te ontvangen. Wanneer dit wel weer kan, delen we het resultaat van de oproep zeker ook op onze website.
Kenniscentrum over het erfgoed van het dagelijks leven
Studio Alijn is te bezoeken na afspraak tijdens weekdagen
van 10:00 tot 17:00 via studio@huisvanalijn.be of
T 09 235 38 00.
Adres Studio Alijn
Kraanlei 69, 9000 Gent
