Het ganzenbord

Het gezelschapsspel als symbool van het leven.

Een portie goed geluk

Het ganzenbord en paardenspel zijn populaire geluksspelen. In een geluksspel bepalen de dobbelstenen het spel. Door de eenvoudige regels zijn dit al heel lang populaire spelletjes waaraan de hele familie, ‘van 7 tot 77’ of van ‘9 tot 99’, kan deelnemen. Vandaag worden ze vooral als kinderspeelgoed verkocht.

Hoewel hedendaagse spelmakers bijzonder creatief en vindingrijk zijn, zijn recente geluksspelen nog vaak gebaseerd op de klassieke spelregels van het ganzenbord. Bij een rage, een populaire film of televisiereeks, wordt er vaak een speciale editie van het ganzenbord uitgebracht. Populaire figuren zoals Mickey Mouse vervangen de ganzen. Er worden ook versies op de markt gebracht om op een spelconsole te spelen.

Symboliek in het ganzenbord

Ganzenbord wordt gespeeld met pionnen, dobbelstenen en een spelbord. Winnen, daar gaat het om! Dat doe je door zo snel mogelijk het laatste vakje te bereiken. Het spelbord telt 63 vakjes. Onderweg wordt je beloond, maar ligt er ook gevaar op de loer. Op die manier is het ganzenbord een symbolische voorstelling van de levensloop. De gans heeft ook in klassieke sprookjes, kinderliedjes en andere spelletjes als ‘zielendrager’ een grote symbolische betekenis.

De cijfers zijn niet toevallig gekozen. De magische cijfers 7 en 9 hebben een bijzondere waarde. Het product van deze cijfers is 63, het aantal vakjes op het ganzenbord. Beide getallen zijn gelukscijfers. De traditionele spiraalvorm van het spel verwijst naar oneindigheid. De brug, de herberg, de bron, het doolhof of de gevangenis betekenen gevaar, verwarring en verderf. Het zijn hindernissen op weg naar de eindmeet.

De varianten zijn vaak geïnspireerd op moderne technieken en de onbekende wereld:

• Bij Die Hochtouristen zijn de pionnen bergbeklimmers en staat het spelbord verticaal.
• Strategic Rallye en Rallye Monte Carlo zijn ganzenborden waarbij de auto centraal staat. Het parcours is een autoweg met hindernissen. De term ‘rally’ is een courante naam voor deze bordspelen. Niet alleen de auto inspireert, ook de trein en het vliegtuig. Strategic Rallye wordt in 1939 op de markt gebracht door de Belgische spelmaker Aerts.
• In Big House zijn de spelers ontsnapte gevangenen. Het spel van de Belgische speelgoedmaker Edmond Charlier wordt echter verboden omdat het als immoreel werd beschouwd. Van 1942 tot eind de jaren 1950 produceert zijn fabriek ‘Marbel’ heel wat spelletjes. Dit zijn de hoogdagen van de Belgische bordspelfabrikanten. De spellen worden in toonaangevende Parijse winkels zoals Le Bon Marché of Galeries Lafayette hoog aangeprezen. Enkele spellen van kleine Belgische fabrikanten verkopen in die periode zelfs beter in Frankrijk dan in België.