De Zesdaagse

Het ronken van derny’s, de geur van Algipan, het krakende ovaal en de schreeuw van de winnaar: ’t is koers! Vandaag is de Gentse Zesdaagse nog de enige in België. Maar in de jaren 1930 hadden wel 208 gemeenten een piste. De belangrijkste wielerpistes waren gevestigd in Brussel, Gent en Antwerpen. Wie er ooit bij was, weet: de ambiance op het middenplein is uniek, de suspense legendarisch.

De eerste pistes

Eind 19e eeuw volgen rijke ondernemers in de Belgische steden de levensstijl van de Britse burgerij. Moderne Britse sporten zoals tennis, voetbal, boksen, paardenrennen en baanwielrennen zijn populair. De eerste Belgische wielerbanen, zoals de Vélodrome Gantoise (1892) worden tijdens deze belle époque (1890-1900) gebouwd.

De eerste pistes, open zomervelodromen, vormen een oase van groen in de moderne stad. De aanleg van tribunes en de omkadering met restaurants, pergola’s en patio’s krijgen veel aandacht. Zo kan je er ook genieten zonder zelf te sporten. Naast klassieke wielerwedstrijden in de pistes, vinden er vooral ludieke wedstrijden plaats, zoals een renner die het opneemt tegen een paard.

Aanvankelijk wordt in de piste op de ‘hoge bi’, een velocipède met hoog voorwiel en klein achterwiel, gekoerst. De introductie van de moderne fiets in de piste laat niet lang op zich wachten. Een pistefiets heeft geen remmen: door hoger op de piste te fietsen verminderen de renners hun snelheid.

Velodroombouwers

Deze eerste zomervelodromen of open pistes zijn meestal van aarde. Er vinden niet alleen koers- en loopwedstrijden plaats, maar ook paardenrennen. Op het grasveld in het midden wordt gevoetbald en getennist. Paardenrennen en fietswedstrijden vertonen heel wat gelijkenissen. De atleten krijgen in beide wedstrijden punten voor de houding op het paard of de fiets, het stalen ros.

Geleidelijk aan vervangen de pistebouwers het rijvlak door beton of hout en stijgt de hellingsgraad. In de jaren 1920-1930 neemt ook het aantal overdekte pistes fors toe. De constructie van een houten piste is een grote uitdaging door de lengte, hoogte en kromming van het hout in de bochten. Bovendien moet het rijvlak perfect afgewerkt zijn, zodat de fietsen geen schade oplopen en valpartijen worden vermeden. Soms moeten pistes ook demonteerbaar zijn. Zo wordt de piste van het Gentse Kuipke jarenlang uitgebroken voor de Floraliën.

Sensatie, spektakel en snelheid

Vanaf 1910 verschijnt variété in het programma. Muziekoptredens, circusacts en tombola’s kleuren de affiches van de zesdaagsen. De wielerhelden delen de spotlights met Miss Zesdaagse en idolen uit de hitparade.

Wedstrijden met gemotoriseerde gangmakers worden het hoogtepunt. Voorheen was dit weggelegd voor de tandems in de piste. Stayers (een zware motor) of een derny's (een speciale scooter) geven de zesdaagsen een nieuw imago. Veel lawaai, hoge snelheden, spektakel en gevaar, het publiek geniet van de sensatie.

De (Gentse) zesdaagse

De oudst gekende zesdaagse vindt in 1875 in Birmingham plaats. Het doel? Zo veel mogelijk rondes fietsen gedurende zes dagen of 144 uur, in teams van twee.

De rage waait over naar de Verenigde Staten. De Zesdaagse van New York vindt voor het eerst in 1887 plaats en wordt een begrip. In Europa zien heel wat pistes het levenslicht. In 1912 wordt in Brussel de eerste zesdaagse ingericht. Later volgen ook Gent (1922) en Antwerpen (1934). Nieuwe volkshelden die furore maken in de piste trekken naar New York. Ze oogsten er veel succes. Deze ‘Flandriens’ zetten België als wielerland op de kaart.

In Brussel en Antwerpen haakt het publiek geleidelijk af. Dit betekent het einde van deze zesdaagsen. Ook in het buitenland neemt de populariteit af. De Gentse Zesdaagse is de uitzondering en kent internationaal grote weerklank. Na Berlijn is het de oudste zesdaagse ter wereld. Het Gentse Kuipke is als korte, steile en snelle piste wereldberoemd. Jaarlijks trekken meer dan 40.000 supporters naar het roemrijke Kuipke, om er deze hoogdagen te beleven. Hier wordt sportgeschiedenis geschreven.