Meer dan de helft van de bevolking krijgt ermee te maken: “de Russen zijn in het land”, “het is weer feest”, “Zeker Niet Zwanger”, “maandelijks probleem”, “de rode vlag hangt uit”… maandelijks bloedverlies dus. Menstruatie is vaak een ongemak dat met pijn gepaard gaat. Toch praten we er weinig over. Menstruatiebloed roept gevoelens van afkeer op. De geschiedenis van menstruatieproducten toont dat discretie de norm is.
Doeken aan de wasdraad
Tot ver in de 20e eeuw behelpen vrouwen zich met herbruikbare doeken. Ze gebruiken maandverband uit textiel, meestal met meerdere lagen. Na gebruik worden de verbanden geweekt in koud water om de bloedsporen zo goed mogelijk te verwijderen. Daarna belanden ze in de kookwas en aan de wasdraad, in het zicht van gezinsleden en buren. Menstruatie is deel van het dagelijks leven en toch krijgen jonge meisjes die voor het eerst ongesteld worden amper voorlichting. Er rust een groot maatschappelijk taboe op seks en er is weinig kennis over het eigen lichaam en de eigen seksualiteit.
In 1921 komt in de Verenigde Staten onder de naam Kotex een nieuw, gebruiksvriendelijker model op de markt. Vanaf de jaren 1960 liggen wegwerpmaandverbanden ook bij ons in de winkelrekken. De schaamte blijft groot. Het kleur rood wordt in reclames angstvallig vermeden. Samen met wegwerpmaandverbanden verschijnen ook de zogenaamde hygiënische zakjes om de hygiëne en discretie in openbare toiletten te waarborgen.
Maandverband uit tricot 1e helft 20e eeuw
Boekje Wat een aankomend meisje weten moet 1943 Collectie vzw De School van Toen
Gordel voor het bevestigen van een herbruikbaar maandverband van het merk Kingtex jaren 1960
Panty Pads privecollectie
Wegwerpmaandverband mini van het merk Kotex 2002 Collectie Industriemuseum
Hygienische wegwerpzakjes voor maandverband van het merk Vania jaren 1990
Comfort en bewegingsvrijheid?
Tampons beloven nog meer discretie, comfort, zekerheid en bewegingsvrijheid. In 1931 ontwikkelt de Amerikaan Earl Haas de eerste tampon, van geperst katoen, voor medische doeleinden. Het bedrijf Tampax brengt de tampon als eerste op de markt als middel om vrouwen meer vrijheid te geven tijdens de menstruatie. Ook de Duitse dr. Carl Hahn ziet in het naoorlogse Duitsland een grote nood aan degelijker materiaal voor menstruatiebescherming. Samen met gynaecologe Judith Esser, een zwemkampioene, ontwikkelt hij de eerste o.b. tampon. Het is een wikkel van katoenen gaas dat wordt geperst tot een diameter van 1,3 cm om het inbrengen te vergemakkelijken. In tegenstelling tot de Amerikaanse tampons is geen inbrenghuls nodig. De tampon krijgt de naam o.b (ohne Binde). In 1950 wordt het eerste pakje verkocht.
Er is in die beginjaren veel onwetendheid en argwaan over de werking van tampons die in het lichaam ‘verdwenen’. De vele reclames voor Tampax en o.b. zetten de bewegingsvrijheid in de verf, voorgesteld door onafhankelijke vrouwen. Ook de discretie staat centraal, “het kleine pakje kan ongemerkt in uw bureau opgeborgen worden”. Over de technische kant van de zaak of over ongemak en pijn reppen de reclames zelden of nooit.
Vandaag gebruiken we terug wasbaar ondergoed. Fabrikanten beweren zo het taboe te doorbreken en tonen in hun advertenties diverse lichamen en ervaringen. Dit is vooral ook een slimme marketingstrategie. Ook de menstruatiecup is in opmars. Die kan uitgewassen en hergebruikt worden. Zowel het ondergoed als de cup zijn duurzame alternatieven voor wegwerpmaandverbanden of tampons.
Reclame voor tampons van het merk Tampax 1967
Reclame voor tampons Tampax
Tampons o.b. normaal
Reclame voor tampons van het merk o b jaren 1960
Reclame voor tampons van het merk Tampax 1970
Reclame voor tampons van het merk Tampax 1970
Reclame voor tampons o.b.
Menstruatiecup
Reclame voor tampons van het merk Tampax 1986
Menstruatiecup van het merk Bamboozy 2024
Reclame voor tampons Tampax
Kenniscentrum over het erfgoed van het dagelijks leven
Studio Alijn is te bezoeken na afspraak tijdens weekdagen
van 10:00 tot 17:00 via studio@huisvanalijn.be of
T 09 235 38 00.
Adres Studio Alijn
Kraanlei 69, 9000 Gent
