‘5 tips voor de ultieme staycation in België’, ‘Staycation: 10 x droomhotels in eigen land’, ‘Thuis op vakantie: tips voor een staycation’, … Door de coronacrisis worden we in 2020 overstelpt met tips voor een originele staycation. Reizen naar het buitenland wordt sterk afgeraden of is zelfs onmogelijk. Dat we een apart woord gebruiken voor een vakantie in eigen land toont aan hoe vanzelfsprekend we het vinden om naar het buitenland te trekken. Het is nochtans nog niet zo heel lang geleden dat een vakantie binnen de eigen landsgrenzen de norm was in plaats van de uitzondering.
Congé payé
Aan het begin van de 20e eeuw zijn het enkel de rijken die reizen. Ze trekken dan al naar het buitenland, maar binnenlandse bestemmingen zijn zeker even populair. Favorieten zijn mondaine badplaatsen als Oostende en Blankenberge. Ook kuuroorden zoals Spa in de Ardennen, waar de Europese elite al sinds de zestiende eeuw komt, lokken veel rijke vakantiegangers.
Dames op strandstoelen voor het Casino-Kursaal, Oostende
Twee meisjes op strand, Oostende, 1932
Toeristen op strand, Belgische kust, 1929
De grote verandering komt er in 1936 met de invoering van de congé payé. Vanaf nu heeft iedereen wettelijk recht op één week betaald verlof. Ook arbeiders en bedienden leren daardoor stilaan het toerisme kennen. Zij blijven voornamelijk in eigen land, wat de goedkoopste optie is. Tijdens hun reis worden ze vaak begeleid door de christelijke, socialistische en liberale zuilen. Die willen dat de vrije tijd van hun achterban op een educatieve en ideologisch correcte manier wordt ingevuld. Daarom organiseren ze groepsreizen en vakantiekampen voor jongeren.
Reizen is op dat moment dus niet enkel plezier. Ook de bedevaart is op dan voor velen nog een belangrijke uitstap. Lourdes in Frankrijk trekt heel veel pelgrims, maar veel mensen kiezen voor een betaalbaarder alternatief in eigen land: Oostakker, Scherpenheuvel, Beauraing, … Ze trekken massaal naar deze religieuze oorden met een specifiek doel voor ogen. Ze zoeken genezing, vragen bescherming, uiten hun dank of willen boetedoen.
Na de Tweede Wereldoorlog groeit de welvaart in België. Het aantal vakantiedagen neemt toe en het dubbele vakantiegeld wordt geïntroduceerd. Steeds meer gezinnen kunnen op reis gaan. De grote boom van het massatoerisme vindt plaats in de jaren 1960. Ook dan zijn er nog steeds meer vakanties in eigen land dan in het buitenland. De Belgische kust blijft de populairste bestemming.
Souvenir de Montaigu - Gedenkenis van Scherpenheuvel
Groeten uit Scherpenheuvel
Groeten uit Oostakker-Lourdes
Naar zee
Na de invoering van het betaald verlof, verdwijnt stilaan het luxueuze karakter van de Belgische badsteden. De gezonde zeelucht heeft ook een grote aantrekkingskracht op de arbeiders, die willen ontsnappen aan de schadelijke fabrieksdampen. De trein is een populair vervoersmiddel en er zijn goede verbindingen naar de badsteden Oostende en Blankenberge. Deze steden ondervinden als eerste de invloed van het massatoerisme. De villa’s en chique hotels maken langzaam plaats voor huurappartementen, die veel goedkoper zijn. Dit bepaalt in grote mate hoe onze kust er vandaag uitziet.
Nieuwe toeristen brengen ook nieuwe gewoonten met zich mee. In het begin van de 20e eeuw weren de rijke badgasten zoveel mogelijk de zon en flaneren ze met de parasol in de hand over de zeedijk. Met de opkomst van het massatoerisme, komen ook de zonnekloppers die uren liggen bruinen op het strand. In dezelfde periode wordt ook de zonnebrandcrème ontwikkeld. In de late 20e eeuw vinden ook de eendagstoeristen, die met hun koelbox naar het strand komen, hun weg naar de kust. In het begin van de jaren 1990 weert burgemeester Lippens van Knokke de ‘frigoboxtoeristen’ uit zijn gemeente. Knokke heeft dan ook veel langer dan andere badsteden een mondain karakter bewaard.
Vakantiegangers op zeedijk, Belgische kust, 1971
Kinderen spelen op het strand, ca. 1993
Toeristen op strand, Oostende, 1948
Kinderen in gocart op zeedijk, Oostende, 1966
Koelbox uit kunststof
Toeristen op strand, Belgische Kust, ca. 1963-1964
Strandbal Roda
Strandspeelgoed
Toeristen op strand, Belgische Kust, 1964
Een wijdere horizon
Vanaf eind jaren 1960 steken steeds meer mensen de grens over voor hun grote vakantie. De auto is al goed ingeburgerd, maar ook het vliegtuig wordt steeds populairder. Reisorganisaties organiseren nu steeds meer reizen naar het buitenland. Het culturele en educatieve aspect van een vakantie geraakt stilaan op de achtergrond. Mensen zijn steeds meer op zoek naar zon en ontspanning. Dat vinden ze aan de Franse Azurenkust of de Spaanse Costa’s, maar ook op ook andere bestemmingen aan de Middellandse Zee, zoals Turkije, Joegoslavië of Tunesië.
De horizon van de gemiddelde vakantieganger wordt steeds wijder. Poseren op de foto voor een piramide in Egypte wordt voor veel mensen bereikbaar, iets wat in de vroege 20e eeuw enkel voor de rijke elite was weggelegd. Een vakantie dicht bij huis wordt steeds minder de norm. Wanneer de coronacrisis toeslaat en verre, zonnige kusten onbereikbaar blijken, moeten we dus opnieuw ‘leren’ om op vakantie te gaan in eigen land.
Reclame voor vakantie in Spanje
Lichtbruine reiskoffer
Koppel voor piramide van Sakkara, Egypte, ca. 1995
Reclame voor luchtvaartmaatschappij Sabena
Toeristen op kamelen, 1993
Toeriste bij sfinx in Egypte, 1965
Reistas van Sabena
Vrouw verlaat het vliegtuig, Mallorca, 1983
Picknick tijdens reis, Joegoslavië, ca. 1988-1989
Kenniscentrum over het erfgoed van het dagelijks leven
Studio Alijn is te bezoeken na afspraak tijdens weekdagen
van 10:00 tot 17:00 via studio@huisvanalijn.be of
T 09 235 38 00.
Adres Studio Alijn
Kraanlei 69, 9000 Gent
