Een urban jungle is vandaag helemaal hip. Door de woonkamer om te toveren tot een oerwoud vol kamerplanten brengen we groen in huis. Dit is geen nieuw fenomeen. De kamerplant doet al in de 2e helft van de 19e eeuw haar intrede in onze huizen.
In de 19e eeuw trekken steeds meer mensen naar de stad. Dat leidt tot heel wat bezorgdheden bij overheden, elites en de katholieke kerk. Zij zijn van mening dat stadsbewoners de voeling met het platteland en de natuur kwijtraken, wat zou leiden tot moreel verval. Om dit tegen te gaan, ontstaan er heel wat initiatieven. Zo wordt de eigen tuin gepromoot en worden er volkstuintjes voor arbeiders opgericht.
Een stukje natuur in huis
In diezelfde geest bieden kamerplanten een oplossing als alternatief voor een eigen tuin. Aan het einde van de 19e eeuw verschijnt een praktisch handboek met de titel Kamerplanten. Volgens dit boek bieden kamerplanten ‘ruimschoots vergoeding voor het gemis van een tuin’. Gaandeweg vervagen de bezorgdheden over moreel verval. Toch blijft het idee van kamerplanten als alternatief voor een tuin, één van de redenen waarom ze zo populair zijn. Ook de urban jungle zorgt immers voor het nodige groen voor wie een eigen tuin moet missen.
Kamerplanten worden aanvankelijk ook ingezet om familiale waarden te promoten. Net zoals kinderen hebben ze immers nood aan zorg, voedsel, drinken, frisse lucht en een hygiënische omgeving. Vanaf het einde van de 19e eeuw worden ze daarom gebruikt als middel om die waarden aan arbeiders mee te geven. Tuinbouwkundige verenigingen geven zaden en gereedschap aan fabrieksarbeiders. Via wedstrijden worden ze aangemoedigd om hun kamerplanten te tonen.
Koppel met hond in de woonkamer, Sint-Amandsberg, ca. 1967-1969
Man en vrouw bij televisie, Zwijnaarde
Vrouw in woonkamer, 1962
Jongen met hond in woonkamer, Gent, ca. 1959
De voordelen van een kamerplant
Kamerplanten danken hun populariteit echter niet enkel aan de opvoedende waarde die vooral de elites erin zien. Ze worden van in het begin ook gewoon geprezen om alles wat ze in de huiskamer te bieden hebben: frisse lucht, lekkere geuren, genot, blijdschap en harmonie. Al deze positieve effecten op ons welzijn zorgen ervoor dat kamerplanten tot vandaag zo populair zijn. In een klimaat van groeiende bezorgdheid over onze luchtkwaliteit, verkopen heel wat tuincentra en plantenwinkels vandaag goudpalm, sanseveria of monstera vanwege hun luchtzuiverende kwaliteiten.
Sinds de jaren 1980 toont wetenschappelijk onderzoek ook aan dat kamerplanten bevorderlijk kunnen zijn voor onze mentale gezondheid. Ze zouden bijvoorbeeld angst en stress verminderen.
Een vensterbank vol sanseveria’s
Welke planten we in huis halen wordt bepaald door de trends van het moment. Eind 19e eeuw zijn varens bijvoorbeeld populair. Zij kunnen immers overleven met weinig licht, lucht en water. In de jaren 1960 en 1970 staan veel vensterbanken vol sanseveria’s. Ook vandaag is deze plant weer enorm populair.
Deze iconische kamerplant staat door haar vorm ook gekend als ‘vrouwentongen’. Het is een typisch Belgische plant met een koloniaal verleden. In België is vooral de variëteit laurentii bekend, met de groene geaderde bladeren en een goudgele rand. Ze dankt haar naam aan botanicus Emile Laurent. Hij brengt in het begin van de 20e eeuw een sanseveria mee naar België na een expeditie in Congo. Daarna verspreidt de plant zich over de rest van Europa en groeit ze uit tot één van de populairste kamerplanten.
Man en vrouw in woonkamer, Zwijnaarde
Echtpaar voor televisietoestel, 1966
Moeder geeft dochter flesje melk, 1971
Groep jongens in woonkamer, 1971
Kenniscentrum over het erfgoed van het dagelijks leven
Studio Alijn is te bezoeken na afspraak tijdens weekdagen
van 10:00 tot 17:00 via studio@huisvanalijn.be of
T 09 235 38 00.
Adres Studio Alijn
Kraanlei 69, 9000 Gent
