Carnaval!

Het is weer carnaval! Kinderen gaan verkleed naar school en in heel wat steden en gemeenten trekt een carnavalsstoet door de straten. Deze stoet is het hoogtepunt van het carnavalsgebeuren.

Carnaval bestaat al zeer lang. In het oude Egypte en bij de Grieken en Romeinen luidde een uitbundig carnavalsfeest de overgang van de winter naar de lente in. Later werd carnaval gekoppeld aan de vastenavondviering en kreeg zo een plek in de christelijke jaarkalender. Net voor de vastentijd, die volgens deze kalender op Aswoensdag begint, waren de carnavalsfeesten de gelegenheid om nog eens goed uit de bol te gaan. Op Vette Dinsdag (Mardi Gras), deed men zich overdadig te goed aan al het lekkers dat nog in huis was. Een Bourgondische dag dus. Nadien volgden veertig sobere dagen en keek iedereen uit naar de paaseieren en het feestmaal op Pasen. Vandaag valt carnaval voor jong en oud samen met plezier maken, zich verkleden en carnavalsstoeten.

Voil Jeannetten en Gilles

In Aalst zijn de Voil Jeannetten wereldberoemd, het zijn mannen verkleed als vrouw. Mannen-in-vrouwenkleren zijn een klassieker in Europese carnavalsvieringen. Het gebruik bestaat al eeuwenlang. In de 19de eeuw was het de typische carnavalsvermomming van arbeiders. Zij konden zich geen dure verkleedpakken permitteren en trokken de kleren van hun vrouwen aan. Vaak ging het om nachthemden en zelfs lakens of gordijnen. In Gent en omstreken sprak men van de Gentse Slonsen. Vette Dinsdag was er Slonsendag: het geld was op en de feestvierders trokken die dag ‘vodden’ aan.
In Binche is het een grote eer om tot de Gilles te behoren. Deze Gilles maken met bellen en tamboerijnen veel kabaal om de kwade geesten en de winter te verjagen.
De Gilles van Binche zijn door Unesco erkend als werelderfgoed. Ook het Carnaval van Aalst werd vanaf 2010 werelderfgoed, maar in 2019 verwijderde Unesco Aalst Carnaval uit de Representatieve lijst van het immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid. Het Carnaval kwam in opspraak omdat op een praalwagen Joodse karikaturen waren afgebeeld met pijpenkrullen en haakneuzen, samen met een grote kist met geld en ratten. Er kwam niet alleen kritiek van de internationale Joodse gemeenschap, maar ook van Unesco zelf. De schrapping van Aalst Carnaval is een primeur. Nog nooit werd een erkenning van de Unesco-lijst geschrapt.

Na de Eerste Wereldoorlog kwam er een einde aan het Gentse straatcarnaval door enkele maatregelen die vanuit socialistische en katholieke hoek werden genomen. Vette dinsdag of Slonsendinsdag werd afgeschaft. Het werd een gewone werkdag en het was verboden om overdag gemaskerd op straat te komen. Deze maatregelen kenden een lange aanloop vanaf het einde van de 19de eeuw. De Gentse socialisten zagen het ongeremde carnaval als een bedreiging voor de arbeiders dat drankmisbruik en geldverspilling in de hand werkte. Na 1920 werden wel nog jaarlijks carnavalsstoeten georganiseerd in het stadscentrum en in verschillende deelgemeentes van Gent. Vandaag is de carnavalsstoet in Ledeberg de bekendste in het Gentse. Traditioneel vindt deze stoet het tweede weekend na Aswoensdag plaats.