Liesa Rutsaert, 19.02.2020
Eind januari 2020 nam Liesa, outreachmedewerker in het Huis van Alijn, deel aan de Winterschool van FARO ‘Heritage & Outreach: al wellbeing perspective’ in Newcastle. Het doel? Inspiratie opdoen, bijleren en netwerken om onze outreachwerking, opgestart in 2019, verder uit te bouwen. In deze blog deelt Liesa haar ervaringen van deze leerrijke week.
Outreach, gemeenschap- en buurtwerkingen of welzijnsprogramma. Het zijn termen die steeds meer ingang vinden in het Vlaamse museumlandschap. Een vergelijking met het buitenland toont dat er in België nog te weinig onderzoek gevoerd werd naar de bewijzen over de meerwaarde en de impact van cultureel erfgoed in een zorgproces. Maar de meningen in de erfgoed- en zorgsector zijn wel al verdeeld. Tijd dus om wat inspiratie en expertise op te doen. Mijn deelname aan de Winterschool was een unieke kans om (inter)nationale collega’s te ontmoeten.
Professionals van musea, archieven, gezondheidscentra en universiteiten van Groot-Brittannië tot Hong Kong verzamelden zich de laatste week van januari in het prachtige Newcastle. De stad werd niet toevallig gekozen. Het outreachteam van het Tyne & Wear Archives & Museums (TWAM) is een grote trekker rond outreach in museale werkingen. Doorheen de week werden we wegwijs gemaakt in theoretische kaders en diverse methodieken. Dit stoomde ons klaar om zelf aan de slag te gaan om met cultureel erfgoed een duurzame impact te creëren in zorgprocessen. En dat was meer dan geslaagd. Aan ideeën geen gebrek en ook de nood om samen te werken rond dit thema lag meermaals op tafel.
Wat is me het meest bijgebleven en wat neem ik mee naar het outreachlab in het Huis van Alijn?
1. Bekijk je werking rond welzijn en erfgoed vanop een afstand en durf het in vraag stellen
Dr. Bruce Davenport (Newcastle University) zette ons aan het denken en benadrukte de complexiteit en de spanningsvelden van outreachwerking. Hij pleitte voor meer onderzoek en inspireerde ons met enkele werkmodellen.
2. "I think you can’t really learn unless you can handle them. To better understand and appreciate it…”
Kaat Leeman van het erfgoedhuis Zusters van Liefde ging in op de behoefte van mensen om iets dat in het museum staat vast te pakken. Haar oplossing? Meer inzetten op object handling, een methodiek waarbij cultureel erfgoed op een gecontroleerde manier wordt gehanteerd. In het Huis van Alijn pasten we deze methode al toe in samenwerking met de VUB.
3. Ga aan de slag met de buurt
Hoe kan je een museumwerking inzetten om te spelen op de noden en kansen van je buurt? Het Dr. Guislain museum heeft een nauwe band met het gezondheidscentrum in de wijk, een Belgisch unicum. Wat zijn de voorwaarden voor een goede wijkwerking? Gebruik assets-mapping en kijk naar de kenmerken en eigenheden van de aanwezige gemeenschappen. Voor de sociaal-cultureel werkers in de zaal was het een goede opfrissing en voor vele erfgoedprofessionals een eye-opener.
4. Simpel, maar toch complex
Op de derde dag mochten we zelf enkele werkmethodes die het outreachteam van TWAM toepast met o.a. senioren, personen met een burn-out, vrouwen die in moeilijke situaties leven, … ervaren. De simpliciteit van de werkmethode maar ook de complexiteit om deze op een kwaliteitsvolle manier te kunnen toepassen, bleef nog enkele uren nazinderen bij de groep.
5. Sociale diensten zelf aan de slag
Ook de werking van TWAM rond Museums, Health & Social Care Service inspireerde. Ze stimuleren sociale diensten om hun eigen weg vinden naar erfgoedinstellingen en zelfstandig een activiteit, met cultureel erfgoed als middel, op te zetten en te begeleiden. Hier willen we met het Huis van Alijn ook ten volle op inzetten.
6. Meten = weten
In 2017 sprak de minister van gezondheid van Groot-Brittannië voor het eerst over de connectie tussen welzijn en cultuur. Het had 10 jaar onderzoek en experiment nodig om tot dit punt te komen. België staat hierin nog in zijn kinderschoenen. Laten we niet ad hoc en met de natte vinger het ene programma na het ander uit de grond stampen maar samenwerkingen met onderzoekcentra en universiteiten aangaan. Zo brengen we gezamenlijk de sociale meerwaarde van musea in kaart naar beleidsmakers en kunnen we de programma’s kwaliteitsvol verbeteren voor de doelgroepen.
De Winterschool was een week die me een bijzondere boost gaf om met veel passie de meerwaarde van cultureel erfgoed te verhogen en het outreachlabo in het Huis van Alijn verder uit te bouwen. Na de Winterschool nam ik alvast het initiatief om:
