Het verhaal van Roger in het kader van de tentoonstelling 'De Zesdaagse'.
Het is de droom van iedereen: jezelf overleven. In de korte tijd dat je op deze bol rondloopt werkt een mens aan zijn erfenis. Niet wetende hoe groot of klein die zal zijn. Hopend niet tussen de plooien van de geschiedenis te vallen en als een krijtstreep door de wind en regen te worden weggevaagd. Het is Roger Derny gelukt. De naam van de Fransman is gemeengoed geworden. In de jaren dertig begon die man brommertjes te bouwen, in een atelier in Parijs, een kleine eeuw later rijden ze nog altijd met die brommertjes. Ook in Gent. Zoals een Bic een naam is geworden voor een balpen is Roger Derny voor altijd een brommer.
Roger zal ook altijd de meest geliefde zijn. Er is geen discipline die qua populariteit ook maar aan de enkels komt van de derny-races. Je ziet ze altijd zitten in een hoekje van het middenplein: gezette, oude, soms ook kalende mannen. Het lijken supporters, maar dan gaan ze even de kleedkamer in en lijken bij terugkomst plots Jef en Odilon. Bakkebaarden, goudomrande brillen. Well it’s one for the money, two for the show. Mannen in veel te dikke trainingsvesten, een pothelm en handschoenen. Het lijken suikerspinnen. Ze kruipen op hun brommer, het synchrone geronk vult de zaal en het volk leeft op. Exemplarisch voor het sporttheater dat de zesdaagse is. Half fiets, half brommer, met vooraan die typische olietank, als een klein whiskyvat om de hals van een sneeuwhond.
En zeggen dat dat eigenlijk niet de bedoeling was van Roger. Die bouwde in het interbellum vooral tandems. De Franse regering zette in de jaren dertig in op een zomervakantie voor alle Fransen. Er groeide een industrie rond die vakantie en constructeurs bouwden massaal tandems, opdat monsieur et madame naar het strand konden fietsen. Roger ging een stapje verder en bouwde met Roger Derny et Fils gemotoriseerde fietsen. Wat tegelijk ook handig was voor de gangmakers op de bloeiende piste. Daar trok een tandem (2), een triplet (3), of een quad (4) de coureur in gang. De gangmakers reden zich het snot uit de neus om hun coureur te lanceren en strompelden na afloop, bleek als karnemelk, van hun stalen gevaarte. Zou de Derny dat even anders doen! Roger adverteerde indertijd als volgt: ’Pedalez sans effort vite et loin ave le merveilleux Derny. La nouvelle formule de la bicyclette et du tandem!’
Hij had gelijk. Op de piste werden de mini-motoren onmisbaar. Logisch ook. Wie in de slipstream van de derny rijdt verbruikt opmerkelijk minder energie dan wie vol tegen de wind in rijdt, ook al is er geen wind op een piste. Het is de luchtweerstand die het lastig maakt. Dus in zekere zin bepaalt de BMI van de gangmaker hoe snel je rijdt: hoe dikker de chauffeur, hoe sneller de coureur. Joop Zijlaard, een bekende Nederlandse ex-gangmaker, was rond als een ton bier, had ook nog zo’n vlassige snor en genoeg koersdoorzicht om uit te groeien tot de patron van de derny’s. Maar ook gasten met minder buikvet kunnen van grote waarde zijn voor hun renner. Peter Bäuerlein is zo iemand. Een Duitser die met ogen en haken aan elkaar hangt. Die zit als een zak patatten op zijn brommer. Helemaal ingezakt. Een holle schelp.
Decennia geleden, toen er nog gerookt werd in sportpaleizen hing er al een rookgordijn boven het middenplein. De rook van de derny’s zorgde er voor dat het volk in de éne tribune het volk aan de overkant bijna niet zag zitten. Een blauwige smog. Nu rijden de derny’s op aspen-benzine, die gebruikt wordt voor pakweg motorzagen. Die olie stinkt en rookt minder bij de verbranding. De coureur in ’t wiel van de gangmaker raakt dus niet meer verkoold zoals dat vroeger wel het geval was.
Speciale gasten, die gangmakers. Speciale wereld ook. Helemaal in lijn met het geheimzinnige wereldje van zesdaagses. Coureurs vechten al eens een oorlogje uit, gangmakers al evenzeer. Hij zou schrikken, Roger, als hij zag hoe er gefoefeld werd met zijn machines om elkaar toch maar de loef af te steken. Een paar jaar geleden nog streden favorieten Keisse en De Ketele tegen elkaar. Er werd gelogen over tandwielen en tactieken. De éne brommer won, maar de coureur hing er niet meer aan. Waarna de ander als winnaar werd aangeduid. Er vlogen die avond helmen in het rond! En het publiek wreef het bierschuim van de lippen en was content. Maar wat kan het Roger nog maken. Er worden amper nog derny’s gemaakt. Twee zonderlingen in Vlaanderen houden er zich nog mee bezig. Maar zijn naam, die staat in het woordenboek. Derny. Zelfs al verdampt het hele zesdaagsegebeuren, die naam zal de sport overleven. Derny. Roger Derny.
