In de kerstperiode siert een kerstboom met kerstballen, slingers en lichtjes onze woonkamers, etalages en pleinen. Deze versiering staat symbool voor warmte in de donkere, koude winterperiode. Vandaag zijn kerstballen populair, maar de kerstboom werd vroeger niet altijd met ballen versierd. Appels, noten en slingers zijn de oudste kerstversiering. Naast de glazen ballen doken ook vogels, paddenstoelen, muziekinstrumenten, treinen, auto’s etc. in de bomen op. Kerstversiering weerspiegelt de tijdsgeest, ontdekkingen, techniek, kunst en mode.
De eerste kerstballen worden in de eerste helft van de 19e eeuw door Duitse glasblazers gemaakt. Het zijn glazen kralen die gedecoreerd worden. De Duitse stad Lauscha is de bakermat van de kerstbal. Voor kerstbalfanaten is Lauscha een echt pelgrimsoord.
Voor de opkomst van de kerstbal wordt de boom versierd met linten, fruit, suikergoed, noten. Vooral appelen zijn in trek. Ook nu nog vinden we appelen als kerstversiering. Het zijn dan imitatie-appelen in kunststof. Op de jaarlijkse Winterdrink van de Vrienden van Alijn zorgt Bayram Ozdemir (Fruitco), peter van het museum, steevast voor een stevige portie fruit, waaronder ook appelen. Dit is meteen een verwijzing naar deze traditie.
In de 19e eeuw wordt bij de rijke burgerij en adel de versierde kerstboom in huis een traditie. In die periode evolueert de techniek snel. Steeds meer worden naast de glazen kerstballen ook andere glazen decoraties in de kerstboom gehangen. De technische innovaties van die tijd, zoals de trein en auto, verschijnen als ‘kerstbal’ op de markt. De natuur, muziek en moderne kersttradities en oude wintertradities. Enkele glasblazers specialiseren zich in kerstversiering. Het Belgisch merk Ajeko is internationaal toonaangevend. De kerstversiering van Ajeko valt op door het typische ‘glazen oogje’. Kerstballen van andere producenten hebben een metalen ring om ze te bevestigen in de boom. Die van Ajeko worden volledig in glas gemaakt. Naast de kerstballen wordt de boom afgewerkt met een piek op de top. Deze piek verwijst naar het christelijke kerstverhaal, waarbij een ster de geboorte van Jezus verkondigt.
In de tweede helft van de 20e eeuw raken slingers en lichtjes in trek. Vandaag mag het allemaal veel persoonlijker en creatiever. De kerstbal is niet langer een vaste waarde voor wie het huis decoreert. De kerstversiering wordt zelf gemaakt en in de winkels is het assortiment zeer ruim. Vogels en paddenstoelen op een knijper zijn helemaal terug. Het materiaal en de kleuren verschillen van de vroeg 20e-eeuwse versies maar de vorm en de knijper zijn er duidelijk op geïnspireerd. Het blazen van een perfecte bal is voor glasblazers een uitdaging. Voor intrede van de kerstbal vervaardigden zij ‘heksenballen’. Deze grote verzilverde ballen werden in de tuin geplaatst om te beschermen tegen heksen en onheil. Door het verzilveren kreeg de bolle wand een spiegelend effect. Spiegels worden wereldwijd magische krachten toegedicht en inspireren tot heel wat rituelen en bijgeloof. Kerstballen zijn eigenlijk een variant van deze heksenballen, maar dan kleiner en met meer kleur.
Kerstboomverlichting Sigtay
Kerstboomversiering in vorm van paddestoelen
Kaarsen voor kerstboom
Doos met 20 kerstballen
Kenniscentrum over het erfgoed van het dagelijks leven
Studio Alijn is te bezoeken na afspraak tijdens weekdagen
van 10:00 tot 17:00 via studio@huisvanalijn.be of
T 09 235 38 00.
Adres Studio Alijn
Kraanlei 69, 9000 Gent
